Amfetamin sentetik olarak üretilmiş maddedir. Bu madde 1960’lara kadar ilaç olarak kullanılmış hatta ikinci dünya savaşında askerlere bile verilmiştir. Günümüzde ilaç sanayisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. 

Günümüzde Amfetamin hiperaktivite bozukluğu ve dikkat eksikliği adı verilen hastalıkta kullanılan en etkin ilaçların içerisinde yer almaktadır. Amfetamin maddesi keyif ve uyarıcı etkileri nedeniyle yetişkin bireyler tarafından zaman zaman kötüye kullanılmaktadır. Bu etken madde tüm ülkeler tarafından yakın takibe alınmıştır. Türkiye’de bu etken maddeyi barındıran ilaçlar kırmızı reçete ile birlikte verilmektedir.

Amfetamin narkolepsi ve dikkat bozukluğu ve hiperaktivite bozukluğu bozukluklarının yanı sıra, kilo kontrolünde, iştah azaltıcı olarak kullanılmaktadır.  DEHB (Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olarak bilinen hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülen bir hastalık olarak biliniyor) tedavisinde ilaç olarak yaygın kullanımları sebebiyle rahatlıkla bulunabilmektedir.

amfetamin-ilac.jpg

Amfetamin satışı yasal mı?

İlk başta yasal olan ve sokaklarda (Kristal) adıyla bilinen amfetaminleri kullanmak, ABD’de uyuşturucu salgınına neden oldu. Türkiye’de yeraltı dünyasının gençleri alıştırdığı amfetaminler konusunda New Scientist bilim dergisi bu konuyla ilgili bir çalışma yaptı.

Bilim Dergisi amfetamin bağımlısı bir kadının hayatını ele aldı: Yaşı 39 olan Theresa Baxter, çekingen bakışlarla hafifçe gülümsediği vesikalık fotoğrafı ile metamfetamin kullandıktan iki yıl sonraki hali görenleri şaşkına çevirdi.

Aradan üç yıl geçtikten sonraki resimde ise Baxter artık tanınmaz bir hale gelmişti. Yüzü yaralarla kaplanmış bir haldeydi.

Dünyada kokainin tahtını zorlayan bu madde doktorlar tarafından yetişkin ve çocuklara tedavi amacıyla verilebiliyor.  Amfetamin maddesi genellikle hızlandırıcı adıyla bilinen bir uyarıcı türü. Bu türün en çok bilinen örnekleriyse, gerek keyif gerekse tedavi amacıyla kullanılan, metamfetamin ve deksamfetamin olarak karşımıza çıkmaktadır. Nörolojik sorunları olan hastalara doktorlar tarafından en sık önerilen amfetamin benzeri davranışsal etkiler yaratan ancak kimyasal yapısı bir bakımından farklı olan metilfenidat olarak bilinen “Ritalin”dir.

Amfetaminler vücutta nasıl etki yapıyor

Bilinen tüm amfetamin türleri noradrenalin ve dopamin kimi zaman da serotonin ve glutamat düzeylerini arttırmak suretiyle insan beynine etki ediyor. Bu durum bireyi daha dikkatli, çok daha zinde ve enerjik yapıyor, diğer taraftan da iştahını tıkıyor ve uyku gereksinimini en aza indiriyor.

İnsan beyninde amfetamin tahribat yapıyor

Amfetamin ve benzeri maddelerin yanlış kullanımı kimi sakıncalara davetiye çıkarıyor. İlaçlar bağımlılık oluşturduğu için beyinde yaptığı etkiyi araştıran uzmanlar geri dönülmez hasarlara yol açtığını ortaya koydu.

Amfetamin içeren ilaçlar zararlı mı?

Yapılan son araştırmalara göre tedavi amaçlı kullanımın da tümden zararsız olmadığı ortaya çıktı. Araştırmacılar dikkat eksikliği tedavisinde kullanılan ve deksamfetamin içeren Adderall adlı ilacın kardiyovasküler bozukluklara, dolayısıyla da ölüme neden olabileceğini düşünüyor.

Bu bulguların yanı sıra, fareler üzerinde yapılan bir araştırma da bu tür ilaçların beyin gelişimini olumsuz etkileyebileceğini ortaya koydu. Ritalin ve Amfetamin gibi ilaçlar tedavi amacıyla bu denli yaygın kullanılmakla birlikte, bunların yan etkileri konusunda çok az şey bilinmekte.

Amfetamin zayıflatır mı?

Amfetamin ve türevi maddeleri barındıran ilaçların iştah kaybına yol açtığı klinik olarak kanıtlanmıştır.

Amfetamin içeren ilaçlar

Adderall adlı ilaç uyku bozukluğu ve Hiperaktivite Sendromu tedavilerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Benzeri alanlarda kullanılan ve reçetesiz satımı yasak olan Adderall XR, Dexedrine, Dyanavel XR, Evekeo, ProCentra, Vyvanse ilaçları piyasada bulunmaktadır.

Tüm bu ilaçlara ek olarak amfetamin türevi formüller kullanılarak üretilen çok sayıda ilaç vardır.

Amfetamin formülü: C9H13N
Molar kütle: 135,2062 g/mol
IUPAC numarası: 1-phenylpropan-2-amine
Yarılanma ömrü: 10-13 saat
İçinde çözündüğü madde: Su
Kaynama noktası: 203 °C